Если продолжить аналогию со спортом, можно сказать, что российские театры, представленные на Олимпиаде, играют за сборную страны. “Ъ” выяснил, какими были критерии отбора в национальную команду.

Программа Театральной олимпиады 2019 в России началась в марте и продлится до декабря текущего года. В ней участвуют 78 театральных коллективов из 22 стран, в рамках программы выступят 50 иностранных и 28 российских театров. Некоторые гастролеры приехали в Россию впервые — это FC Bergman (Бельгия), Les Hommes Approximatifs (Франция), Artangel из Манчестера (Великобритания).
Но помимо зарубежных коллективов Театральная олимпиада представляет мировой общественности последние достижения российской сцены. Спектакли театров из Татарстана, Бурятии, Якутии, Чечни, Карелии, Калмыкии и Башкирии прошли в октябре в Санкт-Петербурге с аншлагами. В рамках Театральной олимпиады запланированы и гастроли петербургских театров по регионам России: всего будет показано 22 спектакля в 11 городах — Москве, Владивостоке, Ярославле, Великом Новгороде, Сочи, Рязани, Владикавказе, Новосибирске, Калининграде, Петрозаводске и Костроме. Таким образом будет построен своеобразный олимпийский театральный мост.

Саха литературатын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ, талааннаах драматург, бэйиэт, публицист, эрэдээктэр Анемподист Иванович Софронов-Алампа аатын үйэтитэр сыаллаах «Алампа» уопсастыбаннай бириэмийэ быйыл аан бастаан, суруйааччы төрөөбүт күнүгэр — сэтинньи 14 күнүгэр «Арассыыйа – мин устуоруйам» мусуойга туттарыллыаҕа.

Бу бириэмийэ, тэрийээччилэр этэллэринэн, Саха сирин бары айар сойуустарын, түмсүүлэрин — суруйааччылары, худуоһунньуктары, киинэ, тыйаатыр үлэһиттэрин, муусука айааччылары сомоҕолуур, холбуур бириэмийэ буолуоҕа.

Санатан эттэххэ, маннык номинациялар бааллар: “Бастыҥ худуоһунньук”, “Бастыҥ суруйааччы” – тылбаасчыттар, тыйаатыр кириитиктэрэ, “Бастыҥ меценат” – тыйаатырга көмөлөһөр, артыыстары өйүүр дьон, “Бастыҥ муусука айааччы, композитор” – манна мелодистар эмиэ кытталлар, “Бастыҥ драматург”, “Бастыҥ режиссер”, “Бастыҥ артыыс” – дьахталларга, эр дьоннорго тус-туһунан, “Киинэ эйгэтигэр үлэтин иһин”, о.д.а.

Вручение ежегодной общественной премии имени Софронова Анемподиста Ивановича-Алампа состоится 14 ноября в музее «Россия – моя история» в столице республики, передает телеканал «Якутия 24».

Премии будут вручены по девяти номинациям: «Драматургическое произведение», «Режиссер», «Художник», «Кинематографист», «Меценат года», «За верность профессии», «Лучший актер»/ «Лучшая актриса», «Композитор-мелодист», «Литературное слово».

Заместитель директора по общим вопросам Театра Олонхо Марина Турантаева сообщила, что каждому лауреату вручат специальную статуэтку и значок в виде пуночки.

«Идея вручения такой премии витала еще давно. В его завещании было написано, чтоб на гонорары от произведений были присуждены премии от его имени», – отметила Марина Турантаева.

Премия «Алампа» учреждена во исполнение завещания от 22 октября 1935 года в память о якутском писателе, прозаике, драматурге, первом теоретике и критике якутского театра, первом директоре якутского театра и кино Анемподиста Софронова.

Сэтинньи 14 күнүгэр «Россия – Мин устуоруйам» пааркаҕа Анемподист Иванович Софронов — Алампа аатынан уопсастыбаннай бириэмийэ туттарыыта ыытыллыа.

Бириэмийэни тоҕус анал номинациянан иҥэриэхтэрэ: «Бастыҥ драматургическай айымньы», «Режиссер», «Худуоһунньук», «Киинэ устааччы», «Сыл бастыҥ мецената», «Идэҕэ бэринии иһин», «Бастыҥ артыыс», «Композитор-мелодист», «Литературнай тыл».

Хас биирдии лауретка анал статуэтка уонна туллук быһыылаах значок туттарыллыа, диэн Олоҥхо тыйаатырын дириэктэрин уопсастыбаннай боппуруостарынан солбуйааччы Марина Турантаева кэпсээтэ.

«Маннык бириэмийэни туттарар туһунан санаа олохтоммута ыраатта. Айымньыларыттан киирбит үбүнэн, кини аатынан бириэмийэ олохтуур туһунан кэриэс тылыгар эппитэ», – диэн Марина Турантаева бэлиэтээтэ.

Эдэр ийэлэр түмсэн, сүрэхтэрин баҕатынан Дьокуускай куорат кырачаан олохтоохторугар, төрөппүттэргэ анаан “Саха оҕотун төрөөбүт тылынан иитии” бастакы бэстибээлин тэрийэн ыыттылар. Урутаан эттэххэ, бэстибээл табылынна.

Тэрээһин икки сүрүн былаһаакканан барда. Барыта 30-ча тэрилтэ кытынна. Кырчааннарга уруһуй, остуол оонньуулара, хамсаныылаах оонньуулар, маастар-кылаастар, куонкурустар, исписэлиистэр сүбэлэрэ бааллар. Төрөппүттэргэ, исписэлиистэргэ араас туһалаах сэминээрдэри, маастар-кылаастары ыыттылар, сахалыы кинигэлэри, оонньуурдары, таҥастары атыылаатылар. Бу күн кэлбит биир даҕаны оҕо, төрөппүт бириэмэтин халтай ыыппыта дуу, туһата суох атаарбыта дуу диэн суох.

Быйыл Санкт-Петербурга Тыйаатыр сылын сүрүн тэрээһининэн ааттаммыт Бүтүн аан дойдутааҕы Театральнай олимпиада Арассыыйаҕа иккис төгүлүн бэс ыйын 15 күнүттэн саҕалаан сэтинньи ый бүтүөр диэри ыытыллар. Бу сыл олимпиада тэриллибитэ 25 үбүлүөйдээх сыла. Ол да иһин буолуо, олимпиада Арассыыйаҕа, Японияҕа тэҥинэн ыытыллар. Санкт-Петербурга уон биэс дойдуттан уонна Арассыыйаттан сэттэ национальнай тыйаатыр кыттыына ылар. Олоҥхо тыйаатыра ыҥырыллан, алтынньы 22-23 күннэригэр П.Ядрихинскай «Дьырыбына Дьырылыатта» олоҥхотун ситиһиилээхтик оонньоон кэллэ.

Театральнай олимпиада аан бастаан 1995 сыллаахха Греция Дельфа куоратыгар ыытыллыбыта. Онтон олимпиада араас сылларга Сидзуокига (Япония), Стамбулга (Турция), Сеулга (Соҕуруу Корея), Пекиҥҥэ (Кытай), Вроцлавка (Польша) уонна Индияҕа ыытыллыбыттара. 2001 сыллаахха Театральнай олимпиада Москваҕа буолбута. Онно сылдьан аан дойду тыйаатырдарын элбэҕи көрөн олимпиаданы сүрдээҕин сэҥээрбиппин өйдүүбүн. Италия, Франция, Япония, Аргентина, Болгария, Швейцария уо.д.а. дойдулартан кэлбит аар-саарга аатырбыт тыйаатырдары кытта билсибиппин күн бүгүҥҥэ диэри умнубаппын. Аҥардас Бартабас салайааччылаах «Зингаро» диэн аттар тыйаатырдара Францияттан кэлэн кыттыбыттара Москватааҕы олимпиада биир интэриэһинэй түгэнинэн буолбута.